Lezen als je minder goed ziet

‘Boeken lezen kan toch niet of nauwelijks als je blind of slechtziend bent?’ Inderdaad, met normale letters op papier kan dat niet. Maar er zijn nog tal van andere mogelijkheden waardoor blinden en slechtzienden wél boeken kunnen lezen. Laurie Lans somt ze graag op. Voor deze blog zet ze een aantal alternatieve leesvormen en leeshulpmiddelen op een rij.

Grootletterboeken

Lezen als vrijetijdsbesteding is voor mij altijd een uitdaging geweest. Ik begin dus maar meteen met een leesvorm waar ik zelf niet zoveel mee kan, het grootletterboek. Ik zou hele kleine stukjes daaruit nog wel kunnen lezen, maar ideaal is het voor mij niet en verstandig nog minder. Daar zie ik gewoon te slecht voor. Voor wie er wel iets aan heeft, grootletterboeken kun je krijgen via de bibliotheekservice Passend Lezen.

Een andere mogelijkheid: met het digitale Vergrootglas van je iPhone of iPad kun je ook tekst van gewone boeken uitvergroten. Je vindt die optie onder Instellingen, Algemeen, Toegankelijkheid. Met Android-apparaten en misschien zelfs e-readers moet dat ook kunnen, maar daar heb ik geen ervaring mee, dus kan ik er ook niet over oordelen.

Brailleboeken

Een leesvorm waar ik vroeger echt dol op was, is het lezen van brailleboeken (zie foto). Echter, die boeken zijn enorm omvangrijk, want één enkel brailleboek bestaat al gauw uit meerdere banden. Zo heb ik twee Harry Potter boeken in braille gelezen (deel 3 en 4) en dat was per deel zo’n 40 banden! Meer van die boeken in braille mocht ik dus niet bestellen van mijn ouders. Gelukkig waren de offficiële luisterboeken van Harry Potter van hele goede kwaliteit.

Sinds mijn verhuizing naar een flat lees ik amper nog brailleboeken. Deze worden bij de verzending namelijk behandeld als briefpost en komen dus gewoon door de brievenbus. Als je op een flat woont, gaat dat niet zo makkelijk, dus worden de boeken in fases geleverd. Heel irritant. Vroeger wisten we al hoe laat het was als we de voordeur met pijn en moeite open kregen, o ja, ik had een boek besteld. Omdat ik mijn braillevaardigheid wel bij wil houden, lees ik sporadisch nog wel eens brailleboeken.

Een brailleboek van 13 banden, liggend  op een krukje. (Foto: Laurie Lans)

Audioboeken

De meeste bekende leesvorm voor blinden en slechtzienden is waarschijnlijk het audioboek. Je hebt natuurlijk officiële audioboeken (bijvoorbeeld via de apps van de LuisterBieb en Storytel). Daarnaast biedt de bibliotheekservice Passend Lezen ook luisterboeken aan van boeken die normaal niet als audioboek te krijgen zijn.Passend Lezen biedt ook brailleboeken aan, maar die combineer ik vaak met audioboeken van Storytel omdat ik ook veel Engels lees.

Op Storytel staan zowel Nederlandse als Engelse audioboeken en bij Passend Lezen hebben ze vooral Nederlandse. Tevens is de stem van de voorlezer niet altijd prettig. Het vervelendste van alles vind ik echter dat het produceren van een luisterboek soms wel een jaar kan duren. Tuurlijk, het kan ook sneller, maar soms heb je pech. En soms dus geluk.

Niet alle boeken worden omgezet, Passend Lezen heeft een bepaald budget en moet in alle genres voorzien. Naast leesboeken bieden zij ook hoorspelen, hoorcolleges en reliëfwerk aan. Dus wederom heb je soms pech. Zoals ik dus met de jeugdboekenserie Vampire Academy. De spin-off daarvan was wel omgezet in een luisterboek, maar de serie zelf niet. Jammer want dat is één van mijn favoriete series. Hier kom ik in het volgende stukje op terug.

E-books

Sinds de komst van de smartphone en de tablet zijn e-books zeer in trek. Gelukkig kunnen wij deze ook lezen door middel van de VoiceOver-functie van de iPhone en iPad. Je vindt die optie eveneeens onder Instellingen, Algemeen, Toegankelijkheid. Ik ben daar een aantal jaar geleden mee begonnen. Mijn eerste e-book-experiment was met boeken uit de Vampire Academy-serie en dat is geslaagd. Ik heb hierdoor zelfs twee jaar helemaal geen gebruik meer gemaakt van Passend Lezen. Nu wissel ik af. Ik ben wat voorzichtiger met de aanschaf van e-books en lees nu ook weer verder via Passend Lezen.

Welke apps ik gebruik voor e-books? Ik gebruikte eerst de app iBooks, maar die blijft niet doorlezen als je je scherm vergrendelt. Super onhandig in bijvoorbeeld de trein. Bovendien trekt die app je batterij ook meteen leeg. Voor Engelse boeken gebruik ik meestal de app Kindle van Amazon. Deze app vind ik beter werken dan iBooks, want iBooks pakt de tekst soms niet in één keer. Maar ook bij de Kindle-app geldt helaas dat hij stopt met lezen als je je scherm vergrendelt. Verder gebruik ik Voice Dream Reader. Deze app kost wel wat geld (16,99 euro), maar is dat meer dan waard. Je kunt al je boeken in deze app laden (behalve die uit de iBooks Store en de Kindle Store, want die zijn beveiligd). Het fijne van Voice Dream Reader is dat deze app wél doorleest als je het scherm vergrendelt.

Ik koop mijn e-books voornamelijk bij Boekenwereld, Bol.com en Bruna. Alleen Nederlandse, want de Engelse hebben ook een beveiliging.

Bookshare

Ik ben sinds kort lid van het Amerikaanse Bookshare, een e-bookbibliotheek voor mensen met een leesbeperking. Hier leen ik vaak Engelse ePubs (dit zijn e-books in het ePub-formaat). Even in Voice Dream Reader zetten en lezen maar. Bij Passend Lezen is dit echter niet mogelijk en persoonlijk vind ik dat een gemiste kans. Overigens hoor ik van veel mensen dat ze bij e-books het voorlezen met zo’n computerstem maar niets vinden. Maar echt, het went. En je leert zoveel meer (nieuwe) boeken kennen als je e-books leest.

Tot zover mijn beschouwing over hoe je kunt lezen als je minder goed ziet. De volgende keer zal ik de app Daisylezer van Passend Lezen reviewen.

Auteur: Laurie Lans

Heb jij ook goede of slechte ervaringen met hulpmiddelen die het lezen voor blinden en slechtzienden vergemakkelijken? Meld je via onderstaande knop aan bij We Are Ctalents en deel je ervaringen met ons.