Sport in de spotlight: skiën met een visuele beperking

Als je blind of slechtziend bent, is het niet altijd vanzelfsprekend dat je ook sport. Maar uiteraard zijn er meer dan genoeg mogelijkheden om dit toch te doen. In de themaserie ‘sport in de spotlight zet We Are Ctalents deze sporten in de spotlight. In deze aflevering: skiën. Je leest het verhaal van Kees. Kees is slechtziend en skiet met heel veel plezier een (zwarte) piste af!

Hoe het begon…

In 2001 maakte ik kennisgemaakt met de NVSV (Nederlandse Visueel-gehandicapten Ski Vereniging).Zij bieden wintersportreizen aan voor blinden en slechtzienden. Mijn eerste wintersportreis was voor mij een nieuwe ervaring. Alles was nieuw! Ik was eigenlijk nog nooit in de bergen geweest. Je doet allerlei nieuwe ervaringen op, zonder ook maar op ski's te hebben gestaan. Hoe moet je skischoenen aandoen? Hoe maak je je ski's vast aan je skischoenen? Hoe ga je een skilift in? Er zijn verschillende soorten skiliften. En dan hebben we het nog niet gehad over het skiën zelf.

Als kind heb ik nooit geskied. Met ons gezin gingen we wel schaatsen. Ik heb toen goed leren schaatsen. Dat werd natuurlijk geholpen door een paar winters met goed natuurijs (toen werden er nog Elfstedentochten gehouden). Doordat ik wel heb leren schaatsen, had ik een goede basishouding die ook bruikbaar is voor het skiën. Tijdens mijn eerste wintersportreis heb ik veel skiles genomen. Daardoor heb ik de basisbeginselen van het skiën goed kunnen leren. Het verbaasde mij dat het skiën mij zo goed af ging. Ik had het idee dat ik een hele week op een oefenweitje zou moeten staan en misschien aan het einde van de week een bochtje zou kunnen maken. Niets was minder waar. De oefenwei heb ik wel gedaan, maar na de dag les had ik de volgende dagen gewoon les op een piste. Bij de derde dag zei de skileraar "probeer de ski's maar parallel te zetten". Achteraf hoorde ik dat dat voor een beginnend skiër een snelle vordering is. Omdat ik het skiën zo leuk vond, ben ik het blijven doen.

Foto: Kees op zijn ski's in de sneeuw met op de achtergrond besneeuwde bergen.

Sinds dat eerste jaar heb ik nog bijna elk jaar een aantal skilessen genomen. Dat heb ik gedaan in Nederland. In mijn geval heb ik dat gedaan op de sneeuwbaan van SnowWorld Zoetermeer of op een rolbaan bij mij in de buurt. Een rolbaan is een rollend tapijt dat op een schuine helling staat. Daardoor kan je omlaag skiën en toch bochten draaien. Voor het aanleren van de skitechniek vind ik het een hele prettige manier van oefenen omdat je directe feedback krijgt hoe goed je skihouding is. Sta je zelf wel goed? Draaien je heupen en knieën wel genoeg in? Houd je je schouders genoeg recht? Houd je je schouders en armen wel genoeg naar voren en niet naar opzij? Kantel je de ski's wel genoeg? Allemaal dingen die komen kijken bij het skiën. Onderaan de rolbaan staat een spiegel waarin je jezelf kan zien. Ikzelf kan mijzelf nog net zien waardoor ik mijn houding daar ook enigszins op kan aanpassen. Als je niet goed skiet voel je dat direct, doordat je meer kracht moet gebruiken of je valt!

De motivatie voor mij om mijn skitechniek te verbeteren is tweeledig. Ten eerste leer ik elke keer nog wel iets bij om mijn techniek nog net iets beter te krijgen. Maar de belangrijkste drijfveer voor mij was dat ik dan minder kracht hoef te zetten om te kunnen skiën. Daardoor kan je een hele dag skiën zonder helemaal uitgeput te zijn aan het einde van de dag. Want dan weet je dat de volgende dag weer net zo leuk wordt. Daarom blijf ik regelmatig skiles nemen om mijn techniek bij te houden. Het loont!

Waarom is skiën zo leuk?

Voor mij geeft skiën zo'n kick omdat je het helemaal zelf moet doen. Je zit niet met een tuigje aan iemand vast, maar je skiet zelfstandig (welliswaar onder begeleiding), maar je moet het zelf doen. Voor mij is het nadeel van een tandemfiets dat je niet kan sturen en alleen maar mag trappen. Dan kan ik net zo goed op een hometrainer gaan zitten. Bij skiën doe je het zelf. Als je iets fout doet, ga je inderdaad op je bek, maar als ik een moeilijke piste ben afgedaald kan ik wel tegen mijzelf zeggen: "Mooi! Dat heb ik goed gedaan!". Die zelfstandigheid is voor mij een belangrijke reden waarom het skiën mij zo aanspreekt.

Foto: Kees en begeleider die skiën in SnowWorld.

Hoe gaat skiën met een visuele beperking?

Zelf ben ik slechtziend, Zelf ben ik slechtziend en ik ski achter mijn begeleider aan. De begeleider kan eventueel nog mondelinge aanwijzingen geven, over bijvoorbeeld sneeuwhopen op de piste. Maar ik richt me vooral op de begeleider. Hij/zij bepaalt de route waarop we de piste afdalen, tussen (menselijke) obstakels op de piste door. Zowel de begeleider als ik hebben een felgeel hesje aan. Dat maakt ons goed te onderscheiden op de piste. Bovendien geeft het felgele hesje mij een punt om op te focussen tijdens het volgen van de begeleider. Voor mij is de begeleider er vooral om te begeleiden langs de andere pistegebruikers en minder voor de piste zelf. Het is net als in het wegverkeer, daar zijn ook andere verkeersdeelnemers. Die zien we ook niet altijd aankomen.

Ik ken ook blinde skiërs. Zij zien helemaal niets en gaan toch op wintersport. Zij worden op de piste begeleid door een begeleider die (al dan niet geholpen door een portofoonset) mondeling wordt begeleid met stemcommando's die de skiër vertelt wat hij moet doen. Deze commando's zijn vooral "links", "rechts" en "stop". Een blinde skiër wordt dus naar beneden 'gepraat'.

Zowel blinde als slechtziende skiërs kunnen in principe elke piste af, mits het niveau van de skiër, dat aankan. Ik ga ook wel eens een zwarte piste af. Zelf vind ik blauwe pistes vaak minder prettig omdat deze drukkker zijn met mensen dan rode of zwarte pistes. Die drukte is voor mij vermoeiender dan het pisteniveau zelf, maar dat is een persoonlijke ervaring en geldt niet voor alle visueel beperkte skiërs.

Is dat dan niet gevaarlijk?

Het blijft natuurlijk wel een bewegingssport, waarbij er altijd kans is om een blessure op te lopen. In mijn loopbaan als skiër heb ik tot nu toe gelukkig maar twee keer een blessure opgelopen (even afkloppen!). In beide gevallen werd ik aangereden door een medepistegebruiker. De eerste keer dat mij dit overkwam was toen ik van achter werd ‘aangereden’ door een snowboarder die van boven kwam uit mijn dooie hoek. We gingen allebei onderuit. Na mijn val ontdekte ik dat ik mijn sleutelbeen had gebroken.

De tweede keer skiede een beginnend skiër op mijn ski's waardoor ik vooroverviel en naar beneden gleed op een spekgladde piste. Ik boste tegen een paaltje van een net aan en had een gekneusde rib. Vooral lachen deed de week daarna veel pijn. Dan zal het lachen je letterlijk vergaan. De rest van die week heb ik nog wel gewoon kunnen skiën, omdat ik er tijdens het skiën zelf geen last van had (mede door de skihouding) waarbij de ribben niet zo belast worden.

Beide bovenstaande gebeurtenissen vonden plaats op een blauwe piste, die destijds heel rustig was en waarbij het weer ook redelijk tot zeer gunstig was: veel zon en redelijke tot goede sneeuw. Dus aan de omstandigheden kan het niet hebben gelegen.

Foto: Kees en begeleider die van een berg af skiën.

Snowboarden, doe je dat ook?

Sinds een paar jaar ben ik ook actief als snowboarder. Mijn medeskiërs vragen zich af of ik dan niet het skiën verraad. Ik antwoord altijd dat ik het snowboarden erbij doe en niet in plaats van het skiën. Het verschil tussen skiën en snowboarden zit hem er vooral in dat je met skiën twee latten hebt en met snowboarden één grote lat. Dat maakt je anders wendbaar. Inmiddels mag ik zeggen dat ik niet meer een absolute beginner ben in het snowboarden, maar ik ski nog altijd vele malen beter dan dat ik snowboard. Technisch gezien is er minder verschil dan je zou vermoeden. Het gaat er nog steeds om dat je die lat op de juiste manier de sneeuw door laat snijden en of die nu aan één of twee voeten vast zit is dan niet belangrijk.

Als slechtziende heb ik nog een voordeel bij het snowboarden kan ik nog een horizon zien. Dat maakt het makkelijker om een richtpunt te hebben waar je naar toe moet. Waar je bij het skiën vooral naar 'het dal' moet kijken is het bij het snowboarden van belang om te kijken en te wijzen in de richting waar je naar toe wil.

NVSV

Ik ga op wintersport met de NVSV (Nederlandse Visueel-gehandicapten Ski Vereniging). Deze vereniging verzorgt wintersportreizen naar de Alpenlanden en wintersportactiviteiten in Nederland, denk hierbij aan skilessen op een sneeuwbaan van SnowWorld. De te beoefenen sporten zijn vooral skiën, maar er is ook ruimte voor langlaufen en snowboarden. Kijk eens op de website van de NVSV voor meer informatie over wintersporten met een visuele beperking of voor de kennismakingsdagen! 

Hopelijk tot ziens!

Auteur: Kees Toxopeus

Lees ook de andere artikelen in de serie 'Sport in de spotlight'. Lees over schaken met een visuele beperking, goalball, salsa dansen bij Blinde liefde voor Salsa en hardlopen met Running Blind.